Stilski period označava uže stilsko jedinstvo u odnosu na epohu. Potreba za omeđivanjem dužih istorijskih kategorija stilova na kraće, proizašla je iz nužnosti grupisanja književne građe. Hrvatski lingvista Aleksandar Flaker navodi da je Rihard Mejer (Richard M. Meyer), nemački filolog druge polovine XIX veka, period je definisao kao „vremenski odsjek kojem treba da pridamo neko jedinstvo i da ga s nekom određenošću lučimo od prošlih i budućih doba“ (Flaker 2011, 8). Kao što može da se zaključi iz ove definicije, period bi u ovom slučaju mogao da bude i sinonim za epohu i na takav slučaj vrlo često nailazimo u književnoj teoriji.
Velek i Voren (Rene Wellek, Austin Warren) odbacili su organicističke i nominalističke pristupe periodizaciji. Organicistički pristup ukazuje na „biološku analogiju između razvoja književnosti i zatvorenog evolucionog procesa od rođenja do smrti“ (Velek i Voren 1991, 297). S druge strane, nominalizam ukazuje na shvatanje perioda kao puke etikete. Velek i Voren obuhvataju ova dva gledišta u jedinstveno: „Povezujući pojedinačnu stvarnost s nekom opštom vrednošću, mi ne svodimo pojedinačno na puki primer nekog opštega pojma, nego mu, naprotiv, pridajemo značaj“ (Velek i Voren 1991, 297). U muzičko-teorijskoj literaturi uobičajeno je da se pod periodom posmatraju kraća istorijska razdoblja u odnosu na epohu koje se među sobom jasnije razlikuju od perioda. Periodi, kao i epohe, u sebe uključuju „granične zone i reprezentativne forme stilova“ (Gostuški 1968, 29). Ipak, promena epohe podrazumeva promenu dominantne estetike, dok periodi označavaju etape u razvoju epohe: rani, srednji i visoki barok, rani i visoki klasicizam itd. U stilskoj analizi, periodizacija je bitna ne samo zbog jasnije orijentacije već i zbog specifičnosti pojedinih stilskih crta, pa tako recimo, postoji vrlo jasna distinkcija između harmonije ranog i harmonije poznog romantizma. Na ovom primeru iskazuje se validnost definicije Veleka i Vorena prema kojoj se neka pojedinačna vrednost (Šubertov harmonski jezik npr.), povezuje sa opštom vrednošću (harmonija ranog romantizma).
Literatura:
Flaker, Aleksandar. 2011. Period, stil, žanr. Beograd: Službeni glasnik.
Gostuški, Dragutin. 1968. Vreme umetnosti. Beograd: Prosveta.
Velek, Rene i Voren, Ostin. 1991. Teorija književnosti. Prevod Slobodan Đorđević. Beograd: Nolit.
Srđan Teparić