Posebnu grupu lestvica specifične građe čine nekoliko tonskih nizova, a zajednička karakteristika im je prisustvo najmanje jedne prekomerne sekunde (stepen i po), zbog čega se nazivaju orijentalnim lestvicama. Pojedine lestvice imaju više naziva, što je uslovljeno vezom sa modusima ili geografskim i etničkim poreklom.
Balkanski mol
Karakteristike ove lestvice su povišen IV stupanj, velika seksta od finalisa i odsustvo vođice. Prekomerna sekunda je između III i IV stupnja.
Primer 1
Balkanski mol
Frigijski (orijentalni) dur ili dominantni mol
Razlika između frigijskog modusa i ove lestvice se ogleda samo u jednom tonu, a to je velika terca od finalisa. Zbog toga je u nazivu – (frigijski) dur. Prekomerna sekunda se nalazi između II i III stupnja. Drugi naziv – dominanti mol – potiče od analogije sa tonovima harmonskog mola, ukoliko bi se početni – harmonski – tetrahord posmatrao kao gornji tetrahord harmonskog mola (kreće od tona dominante).
Primer 2
Frigijski (orijentalni) dur ili dominantni mol
Frigijski mol-dur ili dvostruko-dominantna lestvica (andaluzijska lestvica)
Ova lestvica ima dva identična tetrahorda – harmonska, pa se dvostrukost u nazivu razume kao postojanje dva moguća centra prema kojima ovi tetrahordi polaze od tona dominante. U Primeru 3 – to su D mol-dur i G mol-dur. Naziv frigijski potiče od male sekunde na početku niza.
Primer 3
Frigijski mol-dur ili dvostruko-dominantna lestvica (andaluzijska lestvica)
Lidijski dur-mol („ciganski“ ili mađarski mol)
Naziv lidijski potiče od lidijske – prekomerne kvarte, ali za razliku od velike terce od finalisa u lidijskom modusu, ovde je u pitanju mala (molska) terca i zbog toga je u nazivu dur-mol. Prekomerna sekunda se nalazi na dva mesta: između III i IV, i VI i VII stupnja.
Primer 4
Lidijski dur-mol („ciganski“ ili mađarski mol)
Primer 5
Uporedni prikaz frigijskog moldura (gornji notni red u Primeru 5) i lidijskog dur-mola (donji red). Zapaziti da su tonovi ova dva niza identični, ukoliko bi početni ton lidijski dur-mol krenuo od IV stupnja frigijskog mol-dura
Literatura:
Despić, Dejan. 1994. Harmonija sa harmonskom analizom II. Beograd: Univerzitet umetnosti u Beogradu.
Jelena Mihajlović-Marković